شجاعت و دلاوری
شجاعت، فضیلت است و هر چه عرصه عمل سخت تر و تنگ تر و خطرخیزتر، ارزش شجاعت نیز افزون تر است. آن که در جایگاهی می ایستد که شقاوت پیشه ترین و خونخوارترین دشمنان ایستاده اند و مرگ، تشنگی، گرسنگی، غارت و اسارت بازماندگان نهایت قبول تصور صحنه است، ممکن است انگیزه هایش رنگ ببازد، در اراده اش سستی و فتور ایجاد شود و گریزگاه و روزنه ای برای مسالمت و سازش بجوید.در کربلا شجاعت تنها در رویارویی با شمشیرها نیست؛ شجاعت بیان اعتقادات، شجاعت های اخلاقی و شجاعت در تصمیم گیری در کنار رزمندگی چشمگیر و بارز است.
شجاعت رجز خوانی در میدانی که هلهله و خنده و تمسخر و شماتت های وقیحانه، آذرخش شمشیرها و نیزه ها، شیهه اسبان و بارش یکریز آفتاب، امان و توان از انسان می گیرد، کاری شجاعانه و دلاورانه است. اگر این رجزخوان کودک یا نوجوان باشد و رجز او پشتوانه ای از تفکر و اندیشه و بصیرت داشته باشد شگفت آورتر و شکوهمندتر است و مگر نوجوان کربلا – عمرو بن خباده – در یازده یا دوازده سالگی چنین رجز نخواند که :
امیری حسین و نعم الامیر
سرور فواد البشیر النذیر...
شجاعت، بروز رفتاری متهورانه و از روی خودسری و غرور و لجاجت نیست که اگر چنین باشد شجاعت نامیده نمی شود؛ شجاعت از معرفت و بصیرت سرچشمه می گیرد و به تعبیر ارسطو « اموری موجب ترس می شوند که وحشتناک باشند این امور به طور کلی بدی ها هستند...»
شجاعت هنگامی ظهور می کند که انسان با خطر، مقابله و یا مرگ زیبایی را استقبال کند. انسان شجاع دستخوش ترس می گردد؛ ترسی که برای هر انسان، متصور است. نیز انسان شجاع در اموری که ورای قوای بشری نیست احساس ترس می کند، ولی انسان شجاع به وجه شایسته و مناسب بدان گونه که عقل حکم می کند، از حیث غایت و مقصود شرافتمندانه با آن امور مقابله می کند زیرا در همین مورد شجاعت، غایت فضلیت است.1
یکی از صحابه ابا عبدالله، عابس بن شبیب شاکری است؛ پیرمردی با موی سپید که روزگاری، پیامبر را نیز درک کرده بود. روز عاشورا با خویش گفت: « امروز، روزی است که با همه توان باید برای رسیدن به اجر پروردگار تلاش کرد. چون امروز پایان کار است و پس از آن، کار و تلاشی نیست و فقط باید حساب پس داد.» این را گفت و به محضر سید و سالار خود حضرت حسین بن علی علیه السلام شرف یاب شد و این گونه عرض ارادت و اخلاص نمود : ای حسین به خدا قسم بر روی زمین، چه در نزدیک و چه دور، کسی عزیزتر و محبوب تر از تو برای من نیامده است و اگر برای دفاع از تو چیزی عزیزتر از جانم و خون جاری در رگ هایم می داشتم فدایت می- کردم . آن گاه گفت : سلام بر تو ای ابا عبدالله، شهادت می دهم که بر راه هدایت تو و پدرت استوارم. آن گاه با شمشیر به سوی دشمنان شتافت. ربیع بن تمیم می گوید: وقتی عابس را دیدم که به میدان رو کرده، او را شناختم و با توجه به سابقه ای که از او داشتم، می دانستم که او از شجاع ترین انسان هاست؛ از این رو به سپاه عمر بن سعد گفتم: این مرد شیر شیران است. این پسر شبیب است . مبادا کسی با او هماوردی کند. عابس در میدان مبارز طلبید و فریاد « الا رجل ؟ الا رجل؟ ( مردی پیدا نمی شود؟) » سر داد. ولی کسی جرأت نکرد. عمر سعد فریاد زد؛ حال که چنین است، سنگ بارانش کنید! پس از این دستور، سنگ مثل باران از هر طرف به سویش سرازیر شد. عابس وقتی این نامردی و هراس زبونانه را دید کلاه و زره خود را کنار گذاشت و سپس حمله کرد.
در سر عاشق هوای دیگر است
خاطر مردم به جای دیگر است
نیست جز او در رگ و پوستم
بی خبر از دشمن و از دوستم
ربیع می گوید: به خدا قسم دیدم در آن حال بیش از دویست نفر را پراکنده و تار و مار کرد. ناچار از هر طرف بر او حمله کردند و در نهایت او را به شهادت رساندند. آن گاه دیدم سر عابس در دست عده ای است و با یکدیگر نزاع کرده، هر کس می گوید: من عابس را کشته ام.
عمر سعد گفت: با یکدیگر نزاع و مخاصمه نکنید. به خدا قسم کشتن عابس کار یک نفر نیست و با این کلام به نزاع آن ها خاتمه داد.
چنین نبردی حماسه است؛ پیری تشنه کام، برهنه می جنگد و در باران سنگ به صلابت کوهساران می ایستد و در سماع تیغ او، روبهکان می گریزند و دشمن خود اعتراف می کند که اگر سنگ نبود و هجوم دسته جمعی ، هیچ کس را یارای مقابله با او نبود .
پی نوشت:
1. دایره المعارف تشیع ، ج9 ، ص 525.
دکتر محمد رضا سنگری - ماهنامه ی فرهنگی اجتماعی،دیدار آشنا،آذر ماه 1385،شماره ی 75،ص7.
تاریخ : یکشنبه 91/9/26 | 5:44 عصر | نویسنده : ehsan | نظرات ()